Γνω­ρί­σα­με τον Γιάν­νη και τον Φετχί στην Αθήνα στις 10 Δε­κέμ­βρη με αφορ­μή την πα­ρου­σί­α­ση του ντο­κυ­μα­ντερ «Μνή­μες» στο Σπίτι της Κύ­πρου , βα­σι­σμέ­νου στο βι­βλίο ενός ακόμα σπά­νιου αν­θρώ­που του Πα­νί­κου Νε­ο­κλέ­ους. Ο Πα­νί­κος Νε­ο­κλέ­ους  πρώτα στο βι­βλίο «Αγνοη­θέ­ντες 1974» και μετά «Μνή­μες» κα­τέ­γρα­ψε τις προ­σω­πι­κές ιστο­ρί­ες πρω­τα­γω­νι­στών των γε­γο­νό­των του 74 στην Κύπρο. Ελ­λη­νο­κύ­προι και Τουρ­κο­κύ­πριοι μί­λη­σαν για τους αν­θρώ­πους που έχα­σαν, κα­τέ­θε­σαν  την εμπει­ρία τους από τις φρι­κτές μνή­μες  του πο­λέ­μου και κυ­ρί­ως μί­λη­σαν με αγάπη για τους «αντι­πά­λους».

Το βι­βλίο του Πα­νί­κου Νε­ο­κλέ­ους που αρ­γό­τε­ρα έγινε ντο­κυ­μα­ντερ  ήταν η ευ­και­ρία να μάθει πολύς κό­σμος στην Κύπρο και στην Τουρ­κία την ιστο­ρία των δύο φίλων. Ο Φετχί και ο Γιάν­νης κατά τη διάρ­κεια του πο­λέ­μου στην Κύπρο το 1974, βρέ­θη­καν αντι­μέ­τω­ποι στο πεδίο της μάχης. Κατά την απο­τυ­χη­μέ­νη επί­θε­ση της Εθνι­κής Φρου­ράς στο χωριό Λεύκα, ο Φετχί, λο­χα­γός τότε είχε πυ­ρο­βο­λή­σει στο κε­φά­λι τον Γιάν­νη, τον οποίο θε­ω­ρού­σε νεκρό για 35 χρό­νια. Ο Γιάν­νης παρ ολο τον τραυ­μα­τι­σμό του δεν πέ­θα­νε. Έζησε και δι­η­γή­θη­κε την ιστο­ρία του στον Πα­νί­κο Νε­ο­κλέ­ους. Το 2009, 35 χρό­νια μετά ο Φετχί τη­λε­φώ­νη­σε τα με­σά­νυ­χτα στο συγ­γρα­φέα λέ­γο­ντας: «Εγώ πυ­ρο­βό­λη­σα τον Γιάν­νη Μα­ρα­θεύ­τη». Αυτή ήταν η αρχή μιας με­γά­λης φι­λί­ας, με τους πρω­τα­γω­νι­στές να πρω­το­συ­να­ντιού­νται αμή­χα­να στην οδό Λή­δρας που χω­ρί­ζει τη Λευ­κω­σία στα δύο. Από τότε ο Πα­νί­κος, ο Γιάν­νης και ο Φετχί αγω­νί­ζο­νται για την ει­ρή­νη και με δικά τους έξοδα τα­ξι­δεύ­ουν και προ­βάλ­λουν το ντο­κυ­μα­ντέρ τους σε σχο­λεία, δή­μους και κοι­νό­τη­τες στην Ελ­λά­δα και στο εξω­τε­ρι­κό.

Συ­να­ντη­θή­κα­με μαζί τους στο χώρο του Πο­λυ­τε­χνεί­ου όπου οι τρεις  φίλοι άφη­σαν λίγα λου­λού­δια στο μνη­μείο και μι­λή­σα­με μαζί τους σε ένα κα­φε­νε­δά­κι αφού πρώτα ο Πα­νί­κος Νε­ο­κλέ­ους πα­ρήγ­γει­λε έναν τούρ­κι­κο με ολίγη . Τρεις  απλοί άν­θρω­ποι σαν να ήταν παπ­πού­δες που λένε μια παλιά ιστο­ρία  δι­η­γή­θη­καν με κάθε λε­πτο­μέ­ρεια την ζωή τους , μί­λη­σαν για τα εγκλή­μα­τα της χού­ντας,  για το πρα­ξι­κό­πη­μα, την ελ­λη­νο­τουρ­κι­κή φιλία, τις δυ­σκο­λί­ες που συ­νά­ντη­σαν από τη μια και από την άλλη πλευ­ρά δια­δί­δω­ντας το μή­νυ­μα της ει­ρή­νης, μας είπαν  για τα εγ­γό­νια τους που παί­ζουν μαζί χωρίς να ξέ­ρουν το ένα την γλώσ­σα του άλλου. Η απλό­τη­τα με την οποία μας μί­λη­σαν έδει­ξε πως η ιστο­ρία γρά­φε­ται και κυ­ρί­ως διορ­θώ­νε­ται από απλούς και κα­θη­με­ρι­νούς αν­θρώ­πους και όχι σου­περ ήρωες. Με τον ίδιο εν­θου­σια­σμό τους υπο­δέ­χτη­καν  το ίδιο βράδυ όσοι πα­ρα­κο­λού­θη­σαν το ντο­κυ­μα­ντερ «Μνή­μες» στο Σπίτι της Κύ­πρου. Πα­ρα­κά­τω ακο­λου­θεί από­σπα­σμα των όσων μας δι­η­γή­θη­καν οι τρεις πρω­τα­γω­νι­στές:

Πα­νί­κος Νε­ο­κλέ­ους:  «Η ιδέα για το βι­βλίο ξε­κί­νη­σε από το γε­γο­νός ότι εγώ ο ίδιος προ­σω­πι­κά έζησα τα γε­γο­νό­τα του πο­λέ­μου και είδα  με τα ίδια μου τα μάτια την προ­δο­σία από τους Ελ­λα­δί­τες αξιω­μα­τι­κούς της χού­ντας και γι αυτό πάντα ήθελα να κα­τα­γρά­ψω τα όσα έζησα. Δεν ήθελα όμως να κα­τα­γρά­ψω μόνο όσα έζησα εγώ αλλά για να μην μπο­ρεί να  αμ­φι­σβη­τη­θεί τί­πο­τα, πήρα 135 συ­νε­ντεύ­ξεις. Από αυτές έκανα μια επι­λο­γή 50 ιστο­ριών. Σε αυτό το ση­μείο θα πρέ­πει να πούμε ότι το έργο που ξε­κί­νη­σα δεν βοη­θή­θη­κε ούτε ηθικά ούτε οι­κο­νο­μι­κά  από το υπουρ­γείο παι­δεί­ας της κυ­βέρ­νη­σης Χρι­στό­φια, παρα μόνο πολύ αρ­γό­τε­ρα. Εντω­με­τα­ξύ μόλις με­τα­φρά­στη­κε το βι­βλίο στα τούρ­κι­κα δέ­χτη­κα επί­θε­ση από την Χου­ριέτ και από άλλες εφη­με­ρί­δες. Η ελ­λη­νο­κυ­πρια­κή κυ­βέρ­νη­ση δεν με υπο­στή­ρι­ξε ούτε σε αυτό το ση­μείο. Εκ των υστέ­ρων και μετά από τις εκ­δη­λώ­σεις στην Κων­στα­ντι­νού­πο­λη και σε πό­λεις των τουρ­κο­κυ­πρί­ων, φά­νη­κε πως το βι­βλιο και το μή­νυ­μα μας γι­νό­ταν πιο εύ­κο­λα απο­δε­χτό από τους τουρ­κο­κύ­πριους παρά από τους ελ­λη­νο­κύ­πριους. Ο λόγος που δεν μας στή­ρι­ξε η κυ­πρια­κή κυ­βέρ­νη­ση και δέ­χτη­κα όλον αυτόν τον ανε­λέ­η­το πό­λε­μο ήταν κα­ταρ­χήν γιατί δεν θέ­λουν ο κό­σμος να ξέρει τα πραγ­μα­τι­κά γε­γο­νό­τα και ο δεύ­τε­ρος έιναι γιατί ούτως ή άλλως είχα δια­φω­νή­σει πο­λι­τι­κά με το ΑΚΕΛ, μέλος του οποί­ου ήμουν για χρό­νια,  για συ­γκε­κρι­μέ­νες επι­λο­γές επο­μέ­νως το έργο μου θε­ω­ρή­θη­κε αντι­πα­ρα­θε­τι­κό.  Όσον αφορά την κα­τά­στα­ση τώρα στην Κύπρο, οι λαοί θα πρέ­πει να κα­τα­λά­βουν ότι δε μας χω­ρί­ζουν ούτε φυλές ούτε θρη­σκεί­ες. Εί­μα­στε όλοι άν­θρω­ποι και δεν έχου­με να χω­ρί­σου­με τί­πο­τα. Γι αυτό πη­γαί­νου­με στα σχο­λεία. Και το κλίμα εκεί είναι εξαι­ρε­τι­κό. Τα παι­διά μας ρω­τά­νε τα πάντα και μας υπο­δέ­χο­νται με χαρά.  Ζη­τή­σα­με από το υπουρ­γείο παι­δεί­ας να κυ­κλο­φο­ρή­σει το ντο­κυ­μα­ντέρ σε όλα τα σχο­λεία. Θα ήταν το κα­λύ­τε­ρο μά­θη­μα ιστο­ρί­ας.  Όμως τα πράγ­μα­τα είναι δύ­σκο­λα. Ακόμα και αυτοί που μι­λούν για Τσε Γκε­βά­ρα και κομ­μου­νι­σμό έχουν συ­νερ­γα­στεί  με αν­θρώ­πους που δεν θέ­λουν λύση, ενώ πο­λε­μούν εμάς. Στην με­γά­λη κοινή  πρω­το­μα­γιά του 2009 στην οποία ήμουν εκεί,  το ΑΚΕΛ και τα συν­δι­κά­τα απεί­χαν και κα­λού­σαν τον κόσμο να μη συμ­με­τέ­χει. Πως θα υπάρ­ξει λύση; Τε­λευ­ταία ήρθε ο πρό­ε­δρος της Ελ­λη­νι­κής βου­λής στην Κύπρο και είπε ότι απαι­τεί από την Τουρ­κία να δώσει στοι­χεία για τους αγνο­ού­με­νους. Έγινα έξω φρε­νών . Δεν θα έπρε­πε όμως και η Ελ­λά­δα να έχει δώσει στοι­χεία γι αυ­τούς που με πρό­δω­σαν; Γι αυ­τούς που με έστει­λαν χωρίς όπλο μέσα στην Κε­ρύ­νεια; Πρώτα κα­θα­ρί­ζεις το δικό σου σπίτι και μετά απαι­τείς από τον άλλο να έχει κα­θα­ρό σπίτι. Εγώ θα προ­σπα­θή­σω να μα­ζέ­ψω υπο­γρα­φές από Ελ­λη­νο­κύ­πριους και Τουρ­κο­κύ­πριους  προς την Ελ­λη­νι­κή Βουλή για να ξα­να­νοί­ξει ο φά­κε­λος της Κύ­πρου.

Γιάν­νης Μα­ρα­θεύ­της: «Το 1974  ο Φετχί μετά την επί­θε­ση, τη δική μας υπο­χώ­ρη­ση που άφησε πολ­λούς νε­κρούς, βρήκε το δικό μου κρά­νος τρυ­πη­μέ­νο, μα­τω­μέ­νο και σκέ­φτη­κε πως είμαι σκο­τω­μέ­νος. 35 χρό­νια μετά μου τη­λε­φώ­νη­σε ο Πα­νί­κος για να μου πει ότι βρέ­θη­κε ο άν­θρω­πος που με πυ­ρο­βό­λη­σε. Αμ­φι­σβη­τού­σα όμως ότι ο Φετχί ήταν αυτός που με είχε πυ­ρο­βο­λή­σει. Άρ­χι­σα να κάνω ερω­τή­σεις για εκεί­νη τη μέρα.  Τι ώρα ήταν; Τι μάρκα ήταν ο ασύρ­μα­τος; Πόσες τρύ­πες είχε το κρά­νος; Απά­ντη­σε σε όλα σωστά. Δεν υπήρ­χε καμία αμ­φι­βο­λία ότι ήταν ο Φετχί αυτός που με είχε πυ­ρο­βο­λή­σει. Όταν πή­γα­με στον τόπο του εγκλή­μα­τος με τον Φετχί, οι μνή­μες ξα­να­ζω­ντά­νε­ψαν . Φυ­σι­κά δεν πή­γα­με εκεί για να αρ­χί­σου­με να πυ­ρο­βο­λού­με ο ένας τον άλλο . Εγώ είχα ένα του­φέ­κι του Β πα­γκο­σμί­ου πο­λέ­μου και ο Φετχί ένα πο­λυ­βό­λο. Πή­γα­με εκεί για να πο­λε­μή­σου­με και οι δύο μαζί για την ει­ρή­νη. Γιατί ο πό­λε­μος δεν λύνει προ­βλή­μα­τα. Η μάνα που χάνει το παιδί της είτε Τουρ­κά­λα είτε Ελ­λη­νί­δα είναι πο­νά­ει το ίδιο.  Την κα­λύ­τε­ρη λύση να μας προ­σφέ­ρουν, αν δεν υπάρ­χει συ­νεν­νό­η­ση του Φετχί με του Γιάν­νη, της γυ­ναί­κας μου με τη γυ­ναί­κα του, του Χότζα με τον Παπά,  θα πά­θου­με αυτά που έγι­ναν το 1960  που δεν είχε εμπι­στο­σύ­νη ο ένας του άλλου. Πρέ­πει να κά­τσου­με κάτω να τα βρού­με. Σε όλη την κύπρο όλοι μαζί εί­μα­στε λι­γό­τε­ρο από ένα εκα­τομ­μύ­ριο κό­σμος. Όσο μια με­γα­λού­πο­λη. Αν εξαρ­τά­το από τον Φετχι και από μένα δεν θα εί­χα­με κυ­πρια­κό πρό­βλη­μα τώρα. Ο ένας Αλλάχ, ο άλλος Χρι­στός. Ένας είναι ο Θεός.  Θα ζή­σου­με όλοι. Ήδη έχου­με κα­θυ­στε­ρή­σει να λύ­σου­με το κυ­πρια­κό. Από το 1960 ακόμα μπο­ρού­σε να υπάρ­χει λύση. Φο­βά­μαι ότι όσο παιρ­νούν τα χρό­νια η λύση ξε­μα­κραί­νει.»

Φετχί Ακι­τζί: Όλα τα όπλα που βρί­σκο­νταν κάτω στο χώμα και τα δικά μας και των Ελ­λή­νων ήταν madeinEnglandκαι madeinUSA. Γι αυ­τούς πο­λε­μού­σα­με. Όμως εμείς ζούμε μαζί ει­ρη­νι­κά. Πρέ­πει να δείτε πόσο κοντά βρί­σκο­νται οι οι­κο­γέ­νειες μας. Πως παί­ζουν μαζί τα εγ­γό­νια μας, ίσως νο­μί­σε­τε πως παί­ζου­με θέ­α­τρο, όμως εμείς πραγ­μα­τι­κά αγα­πά­με ο ένας τον άλλο.  Η κόρη μου λέει τον Γιάν­νη , θείο. Ένα από τα πιο συ­γκι­νη­τι­κά πράγ­μα­τα ήταν όταν βρήκα ξανά τον λο­χα­γό μου μετά από χρό­νια,και με αγκά­λια­σε και με συγ­χά­ρη­κε που πα­λεύω για την ει­ρή­νη. Όσον αφορά τη λύση τώρα, πι­στεύω πως αν ξε­κι­νή­σου­με τώρα διώ­χνω­ντας τον αγ­γλι­κό στρα­τό και τις βά­σεις θα φύγει και ο τούρ­κι­κος στρα­τός. Ναι μπο­ρεί να υπάρ­ξει λύση.

Πηγη:http://rproject.gr/article/itan-kapote-dyo-ehthroi-poy-eginan-filoi-i-istoria-toy-gianni-kai-toy-fethi