Είναι πραγματικά αξιοπρόσεκτο το γεγονός ότι ένα αντιεπιστημονικό κείμενο-καταγγελία μιας δασκάλας στον ιστότοπο ενός συλλόγου εκπαιδευτικών ξεσήκωσε τέτοια θύελλα στον εκπαιδευτικό κόσμο, αναπαράχθηκε με λύσσα από ανθρώπους που έντρομοι διακύρητταν ότι χάνουμε τη γλώσσα μας, σχολιάστηκε ακόμα και από δημόσια πρόσωπα στα κυρίαρχα μέσα, και συνεχίζει να έχει επιρροή ακόμα και σήμερα, μετά από την παρέμβαση 140 πανεπιστημιακών γλωσσολόγων που βεβαιώνουν ότι τα όσα γράφονται στο κείμενο της δασκάλας είναι ανυπόστατες ανοησίες.
Στο επιστημονικό κομμάτι, η παρεξήγηση λύνεται εύκολα. Το επίμαχο βιβλίο της γραμματικής στη σελ. 36 παριστάνει τα φωνήματα της ελληνικής γλώσσας σε φωνητική γραφή, με άλλα λόγια τους φωνηεντικούς και συμφωνικούς φθόγγους – τους ήχους δηλαδή. Οι φωνηεντικοί φθόγγοι στα ελληνικά είναι 5: [α], [ε],[ι], [ο], [ου]. Τα γράμματα ξ και ψ αναπαριστούν δύο φθόγγους το καθένα: [κ],[σ] και [π], [σ]. Η δασκάλα κάνει μια σύγχυση των φθόγγων και των γραμμάτων (των συμβόλων δηλαδή που χρησιμοποιούμε για τη γραπτή αναπαράσταση της γλώσσας), και γι’αυτό ισχυρίζεται ότι το βιβλίο αφαιρεί φωνέντα και σύμφωνα από τη γλώσσα και καταργεί την ιστορική ορθογραφία.
Το αξιοπρόσεκτο σε όλα αυτά είναι οι τεράστιες διαστάσεις που έλαβε το θέμα. Έφερε στο προσκήνιο δύο γλωσσικούς μύθους με εθνικιστική χροιά και προεκτάσεις, που είναι τόσο διαδεδομένοι ώστε να θεωρούνται αξιώματα από ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με τη γλωσσολογία.
- Μύθος πρώτος: Η ελληνική γλώσσα είναι η πιο πλούσια γλώσσα στον κόσμο, με την οποία μπορείς να εκφράσεις το ίδιο πράγμα με πάρα πολλούς τρόπους. Μόνο που δεν υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες γλώσσες, σε όλες τις γλώσσες μπορείς να εκφράσεις οτιδήποτε για το οποίο υπάρχει γλωσσική ανάγκη με διαφορετικούς τρόπους.
- Μύθος δεύτερος: Υπάρχει προσπάθεια απλοποίησης της γλώσσας μας (με σκοπό την αποδυνάμωση του ελληνικού πνεύματος). Για το συνωμοσιολογικό κομμάτι δεν είναι ανάγκη να απαντήσει κανείς – συνηθισμένες εθνικιστικές κορώνες. Επιστημονικά η απάντηση είναι απλή: καμία προσπάθεια απλοποίησης της γλώσσας δεν μπορεί να υπάρξει, πολύ απλά γιατί η γλώσσα αλλάζει από τους ομιλητές της, μέσα από τη χρήση της στην πάροδο του χρόνου. Νέες γλωσσικές δομές εμφανίζονται και κάποιες καθιερώνονται, άλλες εξαφανίζονται και αυτό απλά συμβαίνει, επειδή εξυπηρετεί τους ομιλητές και τις γλωσσικές τους ανάγκες.
Η υστερία που προκλήθηκε, η ευκολία όλων να πιστέψουν ότι ξαφνικά κάποιοι θέλουν να καταργήσουν την ιστορική ορθογραφία και να μας επιβάλουν τη φωνητική γραφή, ακόμα και η ταχύτητα με την οποία μεταδόθηκε αυτή η ‘είδηση’ ένα πράγμα δείχνει: ότι έχει τόσο συστηματικά καλλιεργηθεί η πεποίθηση ότι ο πολιτισμός μας είναι ανώτερος από των άλλων (μάλλον αυτή η πεποίθηση είναι στο DNA και όχι τα φωνήεντα που λέει στο άρθρο της η αδαής δασκάλα), που χρειάζεται εξίσου συστηματική δουλειά για να καταλάβουμε ότι δεν υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες γλώσσες, ούτε ανώτεροι και κατώτεροι πολιτισμοί.
της Έφης Γαρίδη
