Ελένη Κονδύλη: «Η απόρριψη του άλλου σημαίνει φόβος και μη αποδοχή του εαυτού»

kondyli1Συνέντευξη στην Πέρσα Κουμούτση //

Όταν η συγγραφέας, μεταφράστρια και μελετήτρια του Μαχφούζ, Πέρσα Κουμούτση, συναντά την αραβολόγο και ποιήτρια Ελένη Κονδύλη, το αποτέλεσμα είναι αυτή εδώ η συνέντευξη:

Ελένη Κονδύλη – Μπασούκου, καθηγήτρια Αραβικών Σπουδών στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών

Η Ελένη Κονδύλη εδώ και πολλά χρόνια ασχολείται αθόρυβα με τον αραβοελληνικό διάλογο μέσα από τα μαθήματα που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τις διαλέξεις της, τη συγγραφική της δραστηριότητα.. Πρόσφατα είχα την τύχη να τη συναντήσω και να συζητήσω μαζί της για ζητήματα καίρια και επίκαιρα, και που προσωπικά με απασχολούσαν έντονα. Ιδού λοιπόν τι καταθέτει για την έλλειψη ενημέρωσης, την άγνοια, την υπερφίαλη στάση της Δύσης απέναντι στο σύγχρονο πολιτισμό των Αράβων, για τα βιβλία που μεταφράζονται από ενδιάμεσες γλώσσες, για τη σύγκλιση των πολιτισμών, τον “εξωτισμό” και άλλα πολλά θέματα εξαιρετικής σημασίας και ενδιαφέροντος. Την ευχαριστούμε θερμά για τη χαρά και την τιμή.

-Αγαπητή κυρία Κονδύλη, ασχολείστε εδώ και πολλά χρόνια με τον πολιτισμό, την ιστορία και την λογοτεχνία των αράβων. Ποιό ήταν εκείνο το πρώτο ερέθισμα που σας ώθησε να επιλέξετε αυτή την «περιοχή», κατ’ αρχήν, ως γνωστικό σας πεδίο;

Με ενδιέφερε ανέκαθεν η «ανάγνωση». Δηλαδή η αναγνώριση του «τί σημαίνει» σε κάθε κίνηση (κοινωνική, ανθρώπινη, ιστορική, ιατρική κλπ), και κυρίως γραπτή κίνηση, άρα με ενδιέφερε η ανάλυση των κειμένων και το τι φέρουν στην επιφάνεια της επικοινωνίας μεταξύ ανθρώπων. Έτσι συνδέθηκε για μένα η ανάλυση γραπτών κειμένων και η ανάλυση πολιτιστικών ενδείξεων όπως η τέχνη, εικαστική, αρχιτεκτονική, μουσική κλπ. Έτσι συνδέθηκαν μέσα μου τα θέματα «λογοτεχνία, ιστορία, πολιτισμός». Η ενασχόληση αυτή άρχισε από τα 16 μου, πάνω από 50 χρόνια σα να λέμε, όταν μάζευα από τους γέροντες έλληνες μετανάστες στο Βέλγιο στοιχεία για το πώς βίωναν γάμους και κηδείες στον ξένο τόπο, τα τραγούδια, τα έθιμα, και πώς τα παρουσίαζαν στους ντόπιους (ξένους προς αυτά) φίλους τους.

-Μεγαλώσατε στο Βέλγιο, όπου βιώσατε η ίδια τον ρατσισμό και τις επιπτώσεις της διαφορετικότητας. Πιστεύετε ότι τα πρώτα μας βιώματα και το περιβάλλον όπου μεγαλώνουμε επιδρούν στη διαμόρφωση των μετέπειτα επιλογών μας;

Πιστεύω πως η ερώτησή σας είναι πολύ έξυπνη, γιατί όντως, έτσι είναι: έμαθα να προσπαθώ να κάνω κατανοητό κάτι που, όταν ο άλλος δεν το καταλαβαίνει, έχει τάση να το απορρίψει (εμένα δηλαδή, που βρέθηκα στην ξενιτειά στα 15 μου). Δεν είναι τυχαίο, πως όταν ήμουν στο πανεπιστήμιο και σπούδαζα, πολλές φορές εγώ εξηγούσα στους βέλγους συμφοιτητές μου τί έλεγε ο κανόνας της αραβικής γραμματικής που μας εξηγούσε ο ίδιος ο καθηγητής. Καταλάβαινα πριν απ’ αυτούς όχι γιατί ήμουν πιο έξυπνη, αλλά γιατί είχα μάθει να κατανοώ πιο εύκολα τη διαφορετικότητα ως συγχρονία, όχι ως ιστορική διαχρονία ή ως διαφωνία…

-Διδάσκετε πολλά χρόνια στο πανεπιστήμιο Αθηνών, τί έχετε αποκομίσει από τη μέχρι σήμερα ενασχόλησή σας; Ποια είναι η απήχηση των μαθημάτων που διδάσκετε στους φοιτητές; τι αποκομίζουν εκείνοι από αυτά;

Πολύ απλά: διδάσκω από το 1995 στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κάποιοι φοιτητές μου έχουν διαπρέψει ως αραβολόγοι κυρίως στο εξωτερικό, αλλά και εδώ. Έχω ακόμη σχέση μαζί τους. Κάποιοι άλλοι φοιτητές μου, επικοινωνούν επίσης μαζί μου μετά από χρόνια, αναφέροντάς μου ότι πάντα κάτι μάθαιναν. Τι εννοούν μ’ αυτό; Ότι ένα γνωστικό αντικείμενο σχετικά νέο στον ελληνικό χώρο, τους επέτρεπε να σκεφτούν διαφορετικά το ίδιο το δικό τους γνωστικό αντικείμενο. Όσο για μένα, ακόμη κι από καβγάδες (υπερβάλλω) με φοιτητές, έχω κερδίσει μεγάλη ευτυχία και βαθιά γνώση και λίγη (δυστυχώς ακόμη λίγη!) ταπείνωση.

-Η διδακτορική σας διατριβή αφορά τις σχέσεις βυζαντινής και αραβικής λογοτεχνίας. Είναι δύσκολο, βέβαια, να αναλύσουμε ένα τόσο σημαντικό έργο εδώ, αλλά ποια ήταν- έστω επιγραμματικά- τα κύρια σημεία σύγκλισης αυτής της σχέσης;

Οφείλω το θέμα μου στην αείμνηστη Σιμόν Βαν Ριτ. Το πολύ ενδιαφέρον του θέματός μου ήταν ο … ανάποδος κύκλος. Μ’ αυτή την αστεία κουβέντα θέλω να πω ότι ναι, ασχολήθηκα με τις σχέσεις μεταξύ ελληνικού και αραβικού κόσμου. Αλλά, οι περισσότεροι, έχουν αναφερθεί στις σχέσεις που είχαν οι Άραβες με το παγκόσμιο φαινόμενο του ελληνικού πολιτισμού (και μη με θεωρήσετε ρατσίστρια ή ελληνοπαρμένη που το λέω αυτό: αν δεν ήταν έτσι, δε θα είχαμε ως σήμερα γιαπωνέζους σκηνοθέτες των έργων του Σοφοκλή κλπ). Εγώ στη διατριβή μου έκανα το ανάποδο, που είναι λιγότερο γνωστό: τις σχέσεις που είχε η ελληνική λογιότητα του μεσαίωνα με τα αραβικά γράμματα. Για να παινευτώ και λίγο (ακόμα), ο Δημήτρης Γούτας έγραψε για το πρώτο μου σχετικό βιβλίο ότι παρόλο που είναι το πρώτο σ’ αυτού του τύπου την έρευνα, έθετε τον πήχη αρκετά ψηλά για τη συνέχεια…

«Αραβικός πολιτισμός» της Ελένης Κονδύλη, Εκδ. Συμμετρία, σελ. 376
«Αραβικός πολιτισμός» της Ελένης Κονδύλη, Εκδ. Συμμετρία, σελ. 376

-Τα συγγράμματα σας για τον Αραβικό πολιτισμό και τη λογοτεχνία που κυκλοφορούν εδώ και λίγα μόλις χρόνια στην Ελληνική αγορά είναι, επίσης, αξιέπαινα και ίσως μοναδικά στο είδος τους, πού εστιάζουν και σε ποιους απευθύνονται;

Εστιάζουν πρώτα στην αραβική λογοτεχνία, καθότι οι σπουδές μου είναι σπουδές γραμμάτων και η λογοτεχνία είναι για μένα η πρώτη πόρτα εισόδου μου προς τον κόσμο της γνώσης, και μετά στον αραβικό πολιτισμό για τους λόγους που ανέφερα.
Απευθύνονται, ή μάλλον θα ήθελα να απευθύνονται προς ΌΛΟΥΣ με κεφαλαίο, γιατί η γνώση και η επιστήμη οφείλουν να είναι κοινά σε όλους αποκτήματα. Δε θεωρώ λοιπόν ότι η επιστήμη είναι για τους λίγους, οφείλει να απευθύνεται σε όλους. Άρα θεωρώ πολύ βασικό στοιχείο ένα βιβλίο να περιέχει ακριβή και επιστημονικά στοιχεία αλλά να είναι γραμμένο με τέτοιο τρόπο που να μπορεί να συν-κινήσει προς την παιδεία και τη γνώση τον «πάσα ένα», όπως μου αρέσει να λέω.

-Στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα, ο σύγχρονος Αραβικός πολιτισμός εξακολουθεί να προσλαμβάνεται ή να προσεγγίζεται σαν κάτι το «εξωτικό», τολμώ να πω, υποδεέστερης σημασίας έναντι του συγχρόνου του Ευρωπαϊκού. Αυτό το βλέπουμε κυρίως από τον τρόπο που ο τύπος χειρίζεται τις παραμέτρους του, ή τα θέματα που σχετίζονται με αυτόν (λογοτεχνία, τέχνη κλπ). Συμφωνείτε; Ποια είναι η δική σας άποψη;

Δυστυχώς, έχετε δίκιο. Ακόμη κι επιστήμονες προτιμούν να σκεφτούν χορό της κοιλιάς ή λεφτά (άρα οικονομία) αντί να σκέφτονται ανθρώπους έχουν ρίζες σε χώρες βαθύτατου πολιτισμού, όπως είναι οι αραβικές χώρες σήμερα, αντί να διαβάζουν αραβική λογοτεχνία που τόσο ωραία εσείς η ίδια έχετε μεταφράσει. Όντως, η αραβική γλώσσα έχει επικρατήσει σε γεωγραφικές ζώνες του πλανήτη όπου υπήρχαν βαθύτατοι πολιτισμοί, και φυσικά οι πολιτισμοί αυτοί δεν έσβησαν, επέζησαν και διαμόρφωσαν τον πλούτο της αραβικής γλώσσας και του πολιτισμού που εκφράζει. Κάποιοι βγάζουν ‘έξω’ το μεγαλείο των ανθρώπων αυτών, κάνουν «εξω-τικό» λοιπόν τον κόσμο τους, ώστε οι ίδιοι να εισχωρήσουν στα εδάφη τους και να τα κάνουν μαντάρα (να μια ενδεχομένως αραβική λέξη που δεν τη θεωρούμε εξωτική) και κουλουβάχατα (επίσης να μια αραβική λέξη που δεν τη θεωρούμε εξωτική). Η άποψή μου είναι ότι πρέπει να συνδέουμε τους ανθρώπους που ζουν κάπου με την εντοπιότητα της ιστορίας τους, αν θέλουμε να μιλήσουμε γι’ αυτούς και τον πολιτισμό τους. Τίποτα λοιπόν δεν είναι εξωτικό. Εκτός κι αν εμείς οι ίδιοι, όταν μιλάμε ως κατακτητές για τους άλλους, θέλουμε να παριστάνουμε τα … αριστοκρατικά ούφο! Εξωτικοί είμαστε εμείς, όχι αυτοί!

-Η σύγκλιση των πολιτισμών ανέκαθεν υπήρξε μέλημα των ανθρώπων της διανόησης όπου γης, ενώ ο διαπολιτισμικός διάλογος ανάμεσα σε λαούς με διαφορετική κουλτούρα και νοοτροπία, παραμένει πολύ σημαντικός παράγοντας στο γεφύρωμα των σχέσεων ανάμεσα τους. Νομίζετε ότι έχουν γίνει συνετά βήματα προς την επίτευξη αυτή της σύγκλισης; Εσείς πως φαντάζεστε να επιτυγχάνεται κάτι τέτοιο;

Όντως, ο πολιτισμός γεννιέται με τα ταξίδια και τη γνώση που μεταδίδεται από τον έναν στον άλλον, με την ανα-γνώριση κοινών αξιών κλπ. Έτσι, ανάμεσα στους Έλληνες και τους Άραβες, πολλοί ήταν αυτοί που ταξίδευαν, γνωρίζονταν, μοιράζονταν γνώσεις, μέχρι και σήμερα. Το ίδιο και μεταξύ Αράβων και άλλων λαών, είτε λιγότερο είτε περσότερο και κ.ο.κ. μερικά παραδείγματα: αιχμάλωτοι γίνονταν περιζήτητοι όταν γνώριζαν ελληνικά ή κάποια τέχνη, γυναίκες σκλάβες επηρέαζαν τη μουσική του κατακτητή αφού μεγάλωναν τα παιδιά του ως παραμάνες κλπ. Κοινό αλφάβητο, κοινή τεχνική χαρτιού, κλπ, για να πάμε μακρύτερα.
Ο διαπολιτισμικός διάλογος είναι μια σύγχρονη «θεωρητικοποίηση» αυτού που ήταν πράξη κατά το γοητευτικό και τόσο αδικημένο μεσαίωνα…
Ένα πικρό παράδειγμα αυτού που εννοώ: φανταστείτε πως το μεσαίωνα, που δεν υπήρχε ίντερνετ ή εκδοτικοί οίκοι με λεφτά, είχαν μεταφραστεί στα ελληνικά και τα αραβικά, έργα γνωστά και γεννημένα σε άλλες γλώσσες, από τη γλώσσα τους την ίδια, από τα ελληνικά στα αραβικά και από τα αραβικά στα ελληνικά. Σήμερα, που έχουμε ίντερνετ και εκδοτικούς οίκους, έχουμε έργα, που μεταφράζονται στα ελληνικά και τα αραβικά ΟΧΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥΣ, ΑΛΛΑ ΑΠΟ ΤΑ …. ΑΓΓΛΙΚΑ. Πέστε μου τώρα, ποιος είχε την πιο αυθεντική και πραγματική γνώση;
Ωστόσο, ο διάλογος ακόμη κι αυτός που κάνουμε εμείς τώρα, δίνει ελπίδα.

-Τι τον διακρίνει ή τον διαφοροποιεί από εκείνο της Δύσης; Πού συγκλίνουν αισθητά και σε τι διαφέρουν ριζικά;

Αυτό που διαφοροποιεί τον αραβικό πολιτισμό ή τον κόσμο που γέννησε αυτόν τον πολιτισμό από τη Δύση είναι το εξής: ο αραβικός πολιτισμός συνδέθηκε με ανθρώπους που κατείχαν την έννοια του πολιτισμού πολλά χρόνια πριν. Πολιτισμός βασίζεται στην ιδέα της πόλης, δηλαδή στην εντοπιότητα και ειρηνική συμβίωση. Εντοπιότητα και ειρηνική συμβίωση είχαν –παρά τους πολέμους- οι άνθρωποι της Ανατολής, και της καθ’ ημάς επίσης Ανατολής. Πέρσες, έλληνες, άραβες, φοίνικες, πάλευαν για τους τόπους τους κι άφησαν εκεί πολλά και διάφορα. Η δύση είναι ο τόπος όπου φυλές της Ασίας και του Βορρά εγκαταστάθηκαν στη δυτική/κεντρική Ευρώπη: Φράγκοι, Βάραγγοι, Νορμανδοί, Γαλάτες, Γότθοι Βησιγότθοι Οστρογότθοι, κλπ κλπ., κι αυτό συνέβη στα τρία τέταρτα της πρώτης χιλιετίας μετά Χριστόν. Οι άνθρωποι αυτοί μεγαλούργησαν μέσα από την αναχώρησή τους και την εγκατάστασή τους αλλού: δεν είναι τυχαίο ότι η Αναγέννηση (δυτικό ιστορικό προϊόν) περιλαμβάνει ως απαρχή το ταξίδι του Κολόμβου στην ανακάλυψη μιας άλλης ηπείρου, δεν είναι τυχαίο ότι η γαλλοφωνία υπάρχει στον αραβικό κόσμο από την εποχή σχεδόν των σταυροφοριών. Η ιστορία η ίδια δημιουργεί μια σαφή διαφορά στην αντίληψη που έχουν οι μεν προς τους δε. Ένα, επίσης, θέμα που δείχνει ακριβώς αυτή τη διαφορά είναι η ιδέα της ταυτότητας: χριστιανοί της ανατολής νιώθουν πιο κοντά σε μουσουλμάνους της ανατολής (ιστορικά αποδεδειγμένο από κείμενα και πηγές) ενώ και τώρα, μπροστά μας, μουσουλμάνοι της δύσης επιτίθενται και διαβρώνουν τους μουσουλμάνους της ανατολής… αυτοί που κόβουν τα κεφάλια σήμερα είναι αμερικανοσπούδαχτοι άραβες ή ευρωπαίοι και αμερικανοί εξισλαμισμένοι!

-Ο αραβικός πολιτισμός του Μεσαίωνα υπήρξε φάρος γνώσης και παιδείας στην Ευρώπη του σκοταδισμού.. Όταν στην χριστιανική δύση είχε επικρατήσει ο θρησκευτικός φανατισμός, οι Άραβες μετέφρασαν και διέσωσαν τα μέχρι σήμερα κείμενα της ελληνικής αρχαιότητας και όχι μόνο. Τι γνωρίζουμε εμείς οι σύγχρονοι Ευρωπαίοι για αυτόν τον τόσο σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισαν οι Άραβες στην ιστορία της αναγέννησης στην νεότερη ιστορία του κόσμου μας;

Ε, γι’ αυτό γνωρίζει πολλά ο λόγιος δυτικός κόσμος, περισσότερα δυστυχώς απ’ ό,τι ο λόγιος ελληνικός κόσμος. Παρεμπιπτόντως, θέλω να σας αναφέρω σχετικά τρία βιβλία, που έχει νόημα να διαβαστούν με την εξής σειρά:
«Πώς πέρασε η Ελληνική Γνώση στους Άραβες», του De Lacy O’Leary, Εκδόσεις Εκάτη
«Το Βυζάντιο όπως το είδαν οι Άραβες», της Νάντια Μαρία ελ-Σέιχ, Εναλλακτικές Εκδόσεις
«Η αρχαία ελληνική σκέψη στη Βαγδάτη», του Δημήτρη Γούτα, εκδόσεις Περίπλους.

-Ο αραβικός πολιτισμός είναι συνυφασμένος με το Ισλάμ, ένα Ισλάμ όμως διαφορετικό από αυτό που τα media προπαγανδίζουν τον τελευταίο καιρό. Δεδομένου ότι έχετε ασχοληθεί με αυτό το θέμα, τι έχετε να πείτε στους αναγνώστες μας; Σε ποιο βαθμό έχει παρερμηνευτεί;

Το Ισλάμ είναι θρησκεία. Ως θρησκεία μονοθεϊστική που γεννήθηκε στη Μέση Ανατολή όπου είχαν γεννηθεί πριν και οι δύο άλλες γνωστές μας θρησκείες, ο Ιουδαϊσμός και ο Χριστιανισμός, μοιράζεται κοινές αξίες μ’ εμάς. Δυστυχώς όμως, αυτό τον καιρό, ένα σκοταδιστικό κύμα απλώνεται παντού. Έτσι άλλωστε γινόταν ανέκαθεν σε καιρό ηθικής και οικονομικής κρίσης, σαν κι αυτή που διανύει η υφήλιος και τώρα. Το ίδιο το Ισλάμ, με το φόβο μη χαθεί απέναντι στους εχθρούς του, παίρνει χρώμα αυστηρότητας και βίας, από μερικούς οι οποίοι θέλουν να το προβάλλουν έτσι. Το αδικούν όμως. Οι πραγματικοί εχθροί του Ισλάμ χαίρονται, γιατί έτσι βρίσκουν άλλοθι στα δικά τους θέλω, που έχουν και αυτά ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα. Το ίδιο το Ισλάμ, που αναπτύχθηκε τόσο γρήγορα (σε έναν αιώνα και λιγότερο κάλυψε όλη τη Μεσόγειο και Μέση Ανατολή (634-711 μ.Χ.), σεβάστηκε τους ανθρώπους και τις θρησκείες τους. Η τωρινή λοιπόν παρερμηνεία είναι φρικτή και από τις δυο μεριές. Χτες έβλεπα παιδιά στο ηρωικό Κομπάνι να κοιτάνε σκοτωμένους στρατιώτες. Τι μεταδίδει η εικόνα αυτή σ’ αυτά τα παιδιά, πώς θα μεγαλώσουν;

-Ποιοι είναι λοιπόν είναι αυτοί οι γνωστοί – «άγνωστοι» γείτονές μας; Τι τους διακρίνει περισσότερο κατά τη γνώμη σας?

Τους διακρίνει, αν θέλουμε να τους γνωρίσουμε, η εντοπιότητα. Ο τόπος τους είναι δικός τους, όπως κι ο δικός μας τόπος είναι η πατρίδα μας, χώματα που είναι γόνιμα με τα κόκαλα των πατέρων μας. Τους διακρίνει η ευαισθησία και η φιλοξενία, όπως και κάθε λαό που έχει το σπίτι μου και το ανοίγει για τον ταξιδιώτη, όταν αυτός δεν έρχεται με βόμβες.

-Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο άνθρωπο που διατηρεί φοβίες για τον «Άλλο»;

Να κοιταχτεί στον καθρέφτη και μετά να ανοίξει το παράθυρό του και να δει τους άλλους ανθρώπους. Θα καταλάβει καλύτερα ποιος είναι όταν θελήσει να γνωρίσει και τους άλλους. Η απόρριψη του άλλου σημαίνει φόβος και μη αποδοχή του εαυτού.

-Σε όλα σχεδόν τα πανεπιστήμια της Ευρώπης υπάρχουν έδρες αραβικών σπουδών, στην Ελλάδα προβλέπεται να γίνει κάτι τέτοιο;

Το 1909 στη Σμύρνη, πριν ένα και πλέον αιώνα, ο Νικόλαος Ελευθεριάδης, στο βιβλίο του Τα προνόμια του Οικουμενικού Πατριαρχείου, (επανεκδοθέν στις εκδόσεις Μάτι, Κοζάνη 1999), έγραφε ότι ήδη η δημιουργία αραβικών σπουδών στην Ελλάδα έχει αργήσει ήδη πολύ, και το έλεγε ένας λόγιος Έλληνας 100 χρόνια πριν! Όπως ξέρετε η ίδια –και όλοι μας- η Ελλάδα είναι μια … αναπάντεχη χώρα, καμιά φορά αφόρητα καθυστερημένη στις δικά της εντελλόμενα. Μα είναι «αναπάντεχη» γιατί τα πιο απλά και αργοπορημένα θέματά της, λύνονται… αναπάντεχα! Με καταλαβαίνετε ελπίζω. Διότι κι εγώ, ελπίζω!

-Σας ευχαριστώ θερμά.

Κι εγώ σας ευχαριστώ που θελήσατε να ασχοληθείτε μαζί μου.

* Η Ελένη Κονδύλη γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στο Βέλγιο. Αρχικά σπούδασε ρομανική φιλολογία και στη συνέχεια βυζαντινή και κλασική αραβική φιλολογία και ιστορία. Η διδακτορική της διατριβή αφορά τις σχέσεις βυζαντινής και αραβικής λογοτεχνίας. Εργάστηκε στο Κέντρο Αραβικής Φιλοσοφίας και στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Λουβέν, καθώς και στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας του Βελγίου. Το 1993 βραβεύτηκε από την Ακαδημία του Βελγίου. Διδάσκει αραβικό πολιτισμό και αραβική λογοτεχνία ως επίκουρη καθηγήτρια στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Βιβλία της: «Εισαγωγή στη λογοτεχνία των Αράβων» (2001), «Λάθος τρένο» (ποίηση, 2005), «Αραβικός πολιτισμός» (2008 και 2011). Έχει μεταφράσει Adonis «Οι αναλογες και οι αρχές» (2003)

Πηγή: http://fractalart.gr/eleni-kondyli/


λέξεις κλειδιά:

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνσή σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

κατηγορίες