Στον κινηματογράφο ο καλύτερος δάσκαλος ήταν για εμένα ο Κούνδουρος. Ήμουν και είμαι καλός μαθητής. Όταν με φωνάξει κάποιος σε μία δουλειά και μου λέει σκηνοθετεί ο τάδε. Αν τον αποδέχομαι λέω “ναι”, όταν δεχθώ είμαι σαν μαθητούδι. Ό,τι μου πει κάνω. Λέω την άποψή μου βέβαια, αλλά πηγαίνω με τη σκηνοθετική γραμμή. Το θέατρο είναι δημοκρατική δημιουργία, αλλά και κάποια στιγμή πρέπει και ο μαέστρος να πάρει την ορχήστρα για να τη διευθύνει. Δεν μπορεί ο καθένας να κάνει ό,τι θέλει.

Αν σας δίνονταν η δυνατότητα να γυρίσετε στο παρελθόν σε ποια στιγμή της ζωής σας θα επιλέγατε να επιστρέψετε;

Εγώ τη ζωή μου την έζησα καλά. Μπορεί να μην έχω κάνει περιουσία, έχω ένα σπίτι και ζω με αξιοπρέπεια. Επέλεξα όμως να περάσω καλά στη ζωή μου. Ερωτεύτηκα και παντρεύτηκα τρεις φορές. Γενικά, το ευχαριστήθηκα. Έκανα τις δουλειές που ήθελα. Αν εξαιρέσουμε από τις 100 παραστάσεις που έχω παίξει να έχω παίξει σε 4-5 από ανάγκη. Στις άλλες ήταν επιλογή μου και θέλω να πω ότι κάθε ηλικία είχε τα θετικά και τα αρνητικά της. Και σήμερα με τα εγγόνια μου περνάω καλά. Το ότι το μεσημέρι νανουρίζω τη μικρή μου για να την βάλω για ύπνο ή της λέω παραμύθια, είναι μία πολύ ωραία εποχή για εμένα.

Σε ποιο έργο που δεν έχετε παίξει μέχρι σήμερα θα θέλατε να παίξετε.

Ο μόνος ρόλος που θα μπορούσα αυτή τη στιγμή να παίξω είναι ο “Οιδίπους επί Κολωνώ”. Αυτό το έργο ηλικιακά μου ταιριάζει.

Παίζατε και στην τελευταία ταινία του Θόδωρου Αγγελόπουλου «Η άλλη θάλασσα».

Είχαμε κάνει τα πρώτα γυρίσματα, αλλά δυστυχώς… Το έργο δεν μπορεί να ολοκληρωθεί από άλλον, γιατί ήταν όλο στο μυαλό του Θόδωρου. Ο Θόδωρος ήταν από τους ανθρώπους που όταν έλεγε αυτή την ταινία θα κάνω, χωρίς να γράψει το σενάριο την έβλεπε να παίζεται από το πρώτο έως το τελευταίο πλάνο. Για αυτό και όλα τα σενάριά του είναι περιγραφικά, οι διάλογοι έρχονται εκ των υστέρων.

Έχετε παίξει σε πολλές από τις επικές ταινίες του (Θόδωρου Αγγελόπουλου) τι θυμάστε από τη συνεργασία σας με τον μεγάλο Έλληνα σκηνοθέτη;
Από τον Αγγελόπουλο θυμάμαι την εργατικότητά του, τη συνέπειά του. Έλεγε αύριο 06.03 πάμε πλάνο. Στις 4 να είστε στα κοστούμια και στο μακιγιάζ οι κομπάρσοι και στις 4.30 οι ηθοποιοί. Και λέγαμε θα πάμε 4.30 αφού θέλουμε 5 λεπτά να ντυθούμε και δέκα να βαφτούμε. Και πάμε εμείς 4.30 και αυτός ήταν εκεί από τις 3.

Ντυνόμουνα και έλεγε δεν μου αρέσει το γιλέκο, βρες ένα άλλο στο μπεζ, δεν μου αρέσει το παπούτσι αυτό βάλε εκείνο. Στο βάψιμο ερχόταν για παράδειγμα και έλεγε “το μάτι εδώ κόφτο, σκούρυνέ το”. Συνέπεια και τελειομανία είχε ο Αγγελόπουλος.

Ηθοποιός σημαίνει ποιώ-ηθος. Πιστεύετε ότι οι ηθοποιοί στις μέρες μας ποιούν ήθος;
Κάποτε το επάγγελμα αυτό ήταν περιφρουρημένο και για να γίνει κάποιος ηθοποιός θα έπρεπε να βγάλει σχολή. Να περάσει ένα στάδιο για να γνωριστεί με τους συναδέλφους. Από τη στιγμή που καταργήθηκε αυτός ο όρος, έγινε το επάγγελμα “μπάτε σκύλοι αλέστε”.

Ο καθένας μπορεί να μπαίνει στο επάγγελμα αυτό χωρίς παιδεία, χωρίς τίποτα. Ειδικά στο θέατρο ο ηθοποιός πρέπει να έχει παιδεία. Όταν ανοίγει η αυλαία δεν σε σώζει το πλάνο. Το θέατρο είναι φαγάνα. Όταν ανοίξει η αυλαία δεν μπορεί να σου πει “στοπ, ξαναπάμε”.

Είσαι έτοιμος να αναμετρηθείς με το κοινό και το κοινό είναι αδυσώπητο. Έρχεται σε πληρώνει και κάθεται δύο ώρες για να σε δει και εσύ πρέπει αυτή τη μάχη, η οποία είναι διαρκής, να την κερδίσεις. Και έτσι βγαίνει και το ήθος και ποίηση, ήθος επί σκηνής. Αυτό όμως το “ποιώ ήθος” σημαίνει γνώση.

Καταρχήν πρέπει να ξέρεις τι σημαίνει η ίδια η λέξη. Τι σημαίνει η λέξη “άνθρωπος”. Όταν δεν ξέρεις και είσαι απλώς όμορφο κορίτσι ή όμορφο αγόρι και ενδεχομένως να είσαι πολύ καλός στο κρεβάτι και βγαίνεις στη σκηνή και δεν ξέρεις καν τι σημαίνει ηθοποιός, τι σημαίνει συνέπεια, τι σημαίνει δημοκρατική συνεργασία, τι σημαίνει σεβασμός στον παλαιότερο, δεν μπορείς να σεβαστείς ούτε το κοινό.

Ως ηθοποιός έχετε επιδείξει ένα πλούσιο συνδικαλιστικό έργο καθώς από το 1964 ασχοληθήκατε με το μαζικό λαϊκό κίνημα. Υπήρξατε από τους πρωτεργάτες της επανίδρυσης του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών το 1974, στο οποίο εκλέγεστε συνέχεια μέχρι σήμερα. Επιπλέον υπήρξατε και Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θεάματος Ακροάματος που έχει 5.500 χιλιάδες μέλη. Ποια είναι η γνώμη σας για τα εργασιακά δικαιώματα που θίγονται όλο και περισσότερο;
Εδώ που μας καταντήσανε είμαστε στο χάος.

Στα χρόνια τα δικά μου, όταν εγώ αποφάσισα να ασχοληθώ με το συνδικαλιστικό κίνημα, το πλήρωσα με την καριέρα μου, Το να σε εκλέγει ο κλάδος επί 30 χρόνια και μάλιστα με μία συγκεκριμένη ιδεολογία που είχα εγώ, που είμαι κομουνιστής, κάτι σημαίνει. Το ότι με εξέλεγαν ομόφωνα πρόεδρο στην Ομοσπονδία και ομόφωνα πρόεδρο στο ΣΕΥ σήμαινε κάτι, γιατί δεν τολμούσε κανένας να παραβιάσει τη συλλογική σύμβαση και να γίνει απεργοσπάστης.

Εγώ πρώτος και όλοι οι συνάδελφοι μαζί δίναμε τη μάχη. Γιατί εγώ από την αρχή πίστευα και πιστεύω και είναι ο τρόπος ζωής μου και η ιδεολογία μου ότι δε λύνεται κανένα πρόβλημα με το να λύσω εγώ το προσωπικό μου. Αν ο συνάδελφός μου δεν έχει σύμβαση, δεν πληρώνεται στην ώρα του, όσο πρόβλημα έχω εγώ να πληρώσω το φως, το νερό και το τηλέφωνο άλλο τόσο έχει και εκείνος. Δεν λύνεται το πρόβλημα αν λύσω το πρόβλημά μου, το πρόβλημα πρέπει να λυθεί συλλογικά.

Εγώ πίστεψα σε αυτή τη συλλογικότητα και αισθάνομαι περήφανος που και σήμερα έρχονται τα νέα παιδιά και μου λένε πήρα τη συλλογική σύμβαση την πρώτη που υπογράψατε με το Εθνικό και είδα την υπογραφή σας. Αυτό είναι, για εμένα, μία προσφορά στο συνάδελφο.

Τώρα δυστυχώς έχουν καταστρατηγηθεί τα πάντα. Είναι αμπέλι ξέφραγο, δεν υπάρχει ούτε επιθεώρηση εργασίας, ούτε έλεγχος ΙΚΑ, τίποτα. Ο καθένας μπαίνει σε ένα αλώνι και αλωνίζει. Παίρνει το παιδάκι, πατάει πάνω στα όνειρά του και στις φιλοδοξίες του, το αρμέγει, το τσαλακώνει και το πετάει.

Εγώ λειτούργησα έτσι γιατί από τα 12 μου χρόνια με κατέβασε ο πατέρας μου από το χωριό με λαστιχένια παπούτσια το χειμώνα έχω 16 Οκτώβρη του 1958, 12 χρονών παιδί χτύπησα το πρώτο μεροκάματο και μέχρι και σήμερα έχω ξεπεράσει τις 11 χιλιάδες ημέρες εργασίας. Έμαθα την Α-Β της ζωής γιατί έχω δουλέψει σε μπακάλικο, σε ραφτάδικο, στις οικοδομές, στα τσιμέντα, έχω δουλέψει παντού μέχρι να γίνω ηθοποιός και η δουλειά είναι το μόνο πράγμα που δεν φοβάμαι στη ζωή μου.

Το πρόβλημα είναι με τη νέα γενιά, τι θα γίνει που πλέον δεν τη σέβεται κανείς και την αντιμετωπίζουν χωρίς καμία αξία στην ανθρώπινη οντότητα, στα νιάτα, στο νέο παιδί που έχει όνειρα.

Έχουν φτιάξει έτσι τις συνθήκες που να σου σφίγγουν τη θηλιά στο λαιμό ώστε να μην μπορείς να κάνεις τίποτα παρά μόνο να είσαι “κουτάβι”. Τώρα καταργήθηκε το 8ωρο. Ξέρεις τι ξύλο έχω φάει το ’63-64 για το 8ωρο;

Και αυτή κατά τα άλλα θέλουν να σώσουν το λαό. Ποιο λαό; Όταν τον έχουν στην πείνα.

Γιατί φτάσαμε μέχρι εδώ;
Γιατί είμαστε ένας λαός “ευκολόπιστος και ευκολοπροδομένος” όπως είπε ο Σολωμός. Γιατί έχει και ο λαός τις ευθύνες του.

Το φιλότομο το ελληνικό, το οποίο είναι γνωστό και μας έχει σώσει σε εξαιρετικές στιγμές, όποιος είναι επιτήδειος και μπαγάσας και μπορεί να το εκμεταλλευτεί μπορεί τον λαό “να τον παίξει κομπολόι”. Μας ρίξαν την πεπονόφλουδα με τα δάνεια και ο κόσμος την πάτησε.

Έτρεξε και τα πήρε και τώρα που του κόβουν το μισθό και τη σύνταξη χάνει και το σπίτι του καθώς οι υποχρεώσεις του παραμένουν. Μας παγίδευσαν για να μας καταντήσουν έτσι και να μας βαλκανοποιήσουν και μετά θα μας σουτάρουν και από την Ευρώπη.

Πιστεύετε ότι η τέχνη μπορεί να βοηθήσει στην έξοδο από την οικονομική κρίση;

Η τέχνη μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να σκεφτεί καλύτερα και σωστότερα. Δεν μπορεί να βοηθήσει για να ξεπεραστεί η κρίση καθώς και η ίδια πλήττεται. Και όπως λέει και ο Βάρναλης “η τέχνη έχει τη δυνατότητα να ομοψυχοποιεί, να ομογενοποιεί” και να βάζει σε λειτουργία το μυαλό του ανθρώπου. Για το λόγο αυτό, από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους την τέχνη την πολεμούσαν. Για αυτό στην τηλεόραση βλέπουμε τόσα σκουπίδια.

Ποια η γνώμη σας για τα τούρκικα σήριαλ που κατακλύζουν την ελληνική τηλεόραση νυχθημερόν;

τα Τουρκικά σήριαλ δεν μας δείχνουν τη φτώχεια
Από τη μια οι εύποροι των καναλιών που τους βολεύουν γιατί τα παίρνουν φθηνά, από την άλλη οι Τούρκοι κάνουν τη δουλειά τους. Κάνουν εξαγωγή πολιτισμού. Θα μου πεις είναι πολιτισμός αυτό που μας δείχνουν; Για αυτούς είναι. Και αυτοί όμως κάνουν ταξικό πολιτισμό.

Όλα είναι γυρισμένα στο Βόσπορο, σε πολυτελή σπίτια και με πολυτελή αυτοκίνητα. Δεν μας δείχνουν τη φτώχεια και τη δυστυχία που υπάρχει στην Ανατολία με τους Κούρδους που δεν έχουν να φάνε.

Είστε μέλος του ΚΚΕ πως κρίνετε την πορεία του κόμματος στις προηγούμενες εκλογές;

Οι συνθήκες καθορίζουν τα πράγματα και αυτή τη στιγμή το ΚΚΕ δέχθηκε τέτοια… επίθεση προεκλογικά και μετεκλογικά. Το χτύπησαν γιατί ήταν το μόνο κόμμα μέσα στην Ευρώπη που είχε αυτό το ποσοστό και αυτή τη δυναμική μέσα στο εργατικό κίνημα. Αυτοί προκειμένου να περάσουν τα μέτρα, το πρώτο που έπρεπε να κάνουν είναι να τσακίσουν το ΚΚΕ.

Μεταχειρίστηκαν όλα τα μέσα. Αφετέρου και ο ξένος παράγοντας έπαιξε το ρόλο του. Φαντάζεστε να ήταν το ΚΚΕ στη θέση του ΣΥΡΙΖΑ; Ενώ τώρα το ΣΥΡΙΖΑ το έχουν στη γωνία ως μία εφεδρεία. Μέχρι το τέλος του χρόνου και την αρχή του καινούριου θα γίνουν ανακατατάξεις.

Πιστεύετε ότι η κα Παπαρήγα στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων;

Η επικοινωνιακή μας πολιτική δεν ήταν καλή. Εγώ το έχω πει και στο κόμμα. Και πολλά πράγματα από αυτά που έγιναν δεν έστεκαν ψυχολογικά. Μαρξιστικά σωστά μεν, αλλά σε λάθος καιρό. Ο Λένιν μετά τη αποτυχία της επανάστασης του 1905 μέχρι το 1917 άλλαξε τακτική 15 φορές ανάλογα με τις συνθήκες. Είχαμε και εμείς κάποιες αδυναμίες που ελπίζω τώρα με το συνέδριο θα τις κουβεντιάσουμε και θα τις διορθώσουμε και θα πάμε καλύτερα.

Τι γνώμη έχετε για την είσοδο του κόμματος της Χρυσής Αυγής στην ελληνική βουλή;
Όσο θα οξύνεται κρίση και τα μέτρα θα γίνονται αντιλαικά θα έχουμε πρόβλημα. Το μακρύ χέρι της αντίδρασης, δηλαδή το πιο ακραίο της κομμάτι θα αναπτύσσεται. Αυτό το λέει η Ιστορία και επαναλαμβάνεται. Σήμερα ενδυναμώνουν και καλλιεργούν τη Χρυσή Αυγή γιατί τους χρειάζεται.

Σήμερα δέρνει η ΧΑ τους μετανάστες του κακομοίρηδες, γιατί εμείς έχουμε τη μισή Ελλάδα μετανάστες. Με ποιο δικαίωμα η ΧΑ παρεμβαίνει και καταλύει ένα κράτος; Κάποιος τους έδωσε αυτή τη δυνατότητα. Αυτός ο κάποιος λοιπόν είναι αυτός ο οποίος ενδιαφέρεται να περάσουν τα μέτρα και να μην ανοίξει μύτη. Σήμερα τρώνε ξύλο οι μετανάστες, αύριο θα φάνε οι απεργοί, οι κομμουνιστές κτλ.

Όταν καίγεται το σπίτι του διπλανού σου μη χαίρεσαι. Η φωτιά εξαπλώνεται γρήγορα. Ο φασισμός είναι κολλητικός σα τη λέπρα.

Πολλοί γύρω μας κατηγορούν τον ελληνικό λαό για αναλγησία. Εσείς τι πιστεύετε;
Ο λαός θα ξεσηκωθεί εκ των πραγμάτων. Αν δεν ξεσηκωθεί θα είναι άξιος της μοίρας του.

Είναι αναγκασμένος να ξεσηκωθεί διότι αν δεν το κάνει θα πεθάνει και οι άνθρωποι δεν γεννήθηκαν για να πεθάνουν αλλά για να ζήσουν ευτυχισμένοι.

Και εμένα αυτό που με λυπεί είναι που βλέπω νέα παιδιά που δεν έχουν όνειρα και δεν κάνουν το βράδυ μία βόλτα στην παραλία να δουν το φεγγάρι και δεν ερωτεύονται και δεν παντρεύονται και δεν κάνουν παιδιά και δεν ζουν ευτυχισμένα γιατί δεν έχουν τις δυνατότητες.

Ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σας;

Η υγεία των παιδιών μου και της Κυράς μου. Να είναι γερά τα παιδιά μου και να μην έχουμε αιματοκύλισμα. Να στέκομαι στα πόδια μου να είμαι γερός για να μπορώ να προσφέρω.

λέξεις κλειδιά: