Σε μια εποχή που το φαινόμενο του ρατσισμού παρουσιάζει έξαρση και διχάζει την ελληνική κοινωνία, οι Έλληνες που κάποτε πήραν το δρόμο της ξενιτιάς θυμούνται πώς τους υποδέχτηκε η Γερμανία και σχολιάζουν τη μετάβαση της Ελλάδας από χώρα αποστολής σε χώρα υποδοχής μεταναστών.

Όταν οι Έλληνες στην αρχή του περασμένου αιώνα έφταναν στην Αμερική, οι τοπικές αρχές τους έβαζαν σε καραντίνα και τους υπέβαλαν σε εξονυχιστικές ιατρικές εξετάσεις και ανακρίσεις. Όσοι κατάφερναν να περάσουν τις εξετάσεις προσλαμβάνονταν με χαμηλότατους μισθούς σε ανθυγιεινές δουλειές που δεν έκαναν οι Αμερικανοί. Το παρατσούκλι που τους είχαν δώσει τότε ήταν το «βρωμοέλληνες». Η ιστορία έκανε τον κύκλο της και επανελήφθη τη δεκαετία του 1960, όταν οι γκάσταρμπάιτερ, οι «φιλοξενούμενοι εργάτες» δηλαδή που επάνδρωσαν την ερημωμένη από εργατικό δυναμικό Γερμανία, ήρθαν πολλές φορές αντιμέτωποι με ρατσιστικά σχόλια και συμπεριφορές.

«Οι Γερμανοί ήταν λίγο σκληροί. Ήθελαν να δείξουν ότι ήμαστε ξένοι… Δεν μας υπολογίζανε όπως τους ομοεθνείς τους, ή όπως άλλους λαούς – δηλαδή τους Ιταλούς ή τους Βέλγους που ήταν και στην ΕΟΚ».

Βασίλης Πλουμής – μετανάστης 1ης γενιάς

«Οι Γερμανοί δεν μας βλέπανε ευχαρίστως τα χρόνια εκείνα. Όταν τύχαινε να φάμε φακή, η φακή μας πάντα έχει σκόρδο μέσα- ε, κι επειδή αυτοί δεν τρώγανε σκόρδο τότε καθόλου, όταν τύχαινε μες το τραμ να μιλήσουμε, μύριζε να πούμε αυτό το πράγμα και πολλές φορές ακούσαμε τη λέξη αυτή «ντι σβάινε», τα γουρούνια!».

Εύα Βαλασιάδου – μετανάστρια 1ης γενιάς

«Σου έλεγαν, παραδείγματος χάριν, άμα θύμωναν -μάλωνες ξέρω εγώ για ψιλοπράγματα ας πούμε- σου έλεγαν ““ausländer”, δηλαδή εσύ ξένε. Έλεγαν τη λέξη ξένε σαν να ήτανε βρισιά. Να με λέει ξένο και να με βρίζει; Ξένος δεν είναι μια λέξη που ανταποκρίνεται σε βρισιά, έτσι δεν είναι;».

Χαράλαμπος Ζαμάνης – μετανάστης 1ης γενιάς

«Η λέξη “ausländer” κάπως σε πληγώνει. “Αusländer” είναι ο ξένος. Έχει την έννοια ξένος αλλά έχει και την έννοια ότι εσύ είσαι κάτι άλλο, δεν είσαι όπως εγώ. Και είναι υποτιμητικό αυτό, γιατί κάπου εμείς, ή Έλληνας είναι αυτός ή Τούρκος είναι ή Γιουγκοσλάβος ή ό,τι φυλή και να ‘ναι, δουλέψαμε σ’ αυτό το κράτος για να είναι η Γερμανία εκεί που είναι σήμερα και δούλεψαμε σκληρά. Όλες τις βρώμικες δουλειές τις κάνανε οι ξένοι. Οι ξένοι τις κάνανε!».

Νίκος Χανιάς – μετανάστης 1ης γενιάς

«Βιώσαμε την ξενιτιά , γιατί όταν ζεις σε μια ξένη χώρα που δηλαδή δεν σε δέχεται σαν να είσαι πολίτης Γερμανός , το νιώθεις αυτό το πράγμα, όπου και να πας νιώθεις ότι είσαι ξένος. Την νιώσαμε αυτή την ξενιτιά , αλλά τώρα , μετά από 50 χρόνια, αφού βλέπουμε ότι τα παιδιά μας μένουνε εδώ, τα εγγόνια μας , εμείς μετά από τόσα χρόνια συνηθίσαμε, ε τώρα πλέον δεν νιώθουμε ξενιτιά την Γερμανία , γιατί μας πρόσφερε και πολλά πράγματα, γιατί ήρθαμε από το τίποτε και γίναμε ας πούμε ζήσαμε μια καλή ζωή. Τα πρώτα χρόνια ήταν δύσκολα, μετά όμως ζήσαμε καλά».

Ελένη Τσακμάκη – μετανάστρια 1ης γενιάς

«Τον ρατσισμό τον ένιωσα εγώ πιο πολύ στα παιδικά μου χρόνια και ήταν ίσως κάπως πιο ήπιος ρατσισμός. Της καθημερινότητας, θα έλεγα, ο ρατσισμός, ο οποίος δεν είναι καθ’αυτού σκληρός, όπως τον φανταζόμαστε, αλλά με τον καιρό βέβαια σου δείχνει ότι είσαι ένα ξένο στοιχείο. Στην καθημερινότητα νιώθαμε ότι ήμασταν ξένοι και μας το δείχνανε κατά κάποιο τρόπο. Πάντα ήμασταν οι ξένοι. Από εκεί και πέρα, εξαρτάται από τον εαυτό μας το τι ευκαιρίες και επιτυχίες θα είχαμε. Αλλά πάντα, απ’ ο,τι θυμάμαι από μικρός, ήμασταν ή ο Έλληνας ή ο Ιταλός ή ο Ισπανός».

Γιάννης Βατάλης – μετανάστης 2ης γενιάς

«Οι Γερμανοί ανάλογα με με την οικονομική κατάσταση στη Γερμανία ψάχνουν πάντα να βρούνε έναν αποδιοπομπαίο τράγο, για να βγάλουν όλα τους τα κλισέ και τους φόβους τους. Οι πρώτοι αποδιοπομπαίοι τράγοι ήτανε οι Ιταλοί, οι Σισιλιάνοι ιδιαίτερα, τους οποίους λέγανε μαχαιροβγάλτες και τους οποίους κατηγορούσανε πάρα πολύ. Οι Έλληνες γλιτώσανε από τη θέση αυτή του αποδιοπομπαίου τράγου, γιατί μετά από τους Ιταλούς ήρθανε οι Τούρκοι».

Ελένη Τορόση – μετανάστευσε στη Γερμανία την περίοδο της Χούντας ζητώντας πολιτικό άσυλο

«Ρατσιστικές τάσεις υπάρχουν παντού. Και στην Γερμανία και στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες. Σε γενικές γραμμές όπως είπα και προηγουμένως δεν είχαμε γενικότερες περιπτώσεις με Έλληνες. Είχαμε όμως μια συγκεκριμένη περίπτωση πριν από 10 όταν ένας σχετικά νεαρός συμπατριώτης μας, δέχτηκε επίθεση από νεοναζί οι οποίοι των ξυλοκόπησαν και τον τραυμάτισαν σοβαρά»

Ασημάκης Χατζηνικολάου – μετανάστευσε στη Γερμανία για να σπουδάσει

Ο ρατσισμός φαίνεται να έσπειρε και «εντός έδρας» διχόνοια όμως…

«Κυκλοφορούσαν εκείνα τα απαίσια ανέκδοτα εναντίον μας για τον τρόπο, με τον οποίο οδηγούν οι ‘Λαζογερμανοί’ από την Γερμανία, για τον τρόπο που συμπεριφέρονται, υπήρχε δηλαδή ένας ρατσισμός που υπόβοσκε στην ελληνική κοινωνία και ο οποίος εκδηλωνόταν μ’ αυτόν τον τρόπο. Αν ήταν τώρα ο φθόνος απέναντι σε εμάς δεν ξέρω… Πάντως υπήρχανε και τέτοιου είδους προβλήματα, τα οποία στην πορεία ξεπεράστηκαν και φαντάζομαι στην εποχή μας αυτή δεν παίζουν πλέον κανένα ουσιαστικό ρόλο, αν και σποραδικά ακούει κανείς πάλι αυτούς τους χαρακτηρισμούς»

.
Θεόδωρος Γαβράς – μετανάστης 1ης γενιάς

Το νόμισμα δεν έχει μία μόνο όψη. Πολλοί είναι οι Έλληνες μετανάστες που έχουν να διηγηθούν καλές αναμνήσεις σχετικά με τον τρόπο που η γερμανική κοινωνία τους υποδέχτηκε.

«Είχαμε φίλους Γερμανούς, είχαμε οικογένειες που ερχόταν στο σπίτι με τα παιδιά. Πηγαίναμε στα σπίτια τους, ερχόταν στα σπίτια μας… Τα πηγαίναμε καλά. Ρατσισμό, μόνο τα παιδιά μου στο σχολείο αντιμετώπισαν. Όταν πήγαιναν σχολείο, ο γιος μου επειδή ήταν μελαχρινός, τον θεωρούσαν ξένο… Τούρκο μάλιστα. Τους Τούρκους δε τους χωνεύανε. Έλεγαν ότι μυρίζουν σκόρδο. Η κόρη μου όμως πήγαινε και τον βοηθούσε. Μάλωνε με τα παιδιά που τον πειράζανε γιατί εκείνη δεν φαινόταν ότι είναι ξένη και νόμιζαν ότι ήταν Γερμανίδα».

Ευαγγελία Βατάλη – μετανάστρια 1ης γενιάς

«Μέναμε με μια γερμανίδα κυρία, τα πρώτα χρόνια, η οποία είχε γίνει η γιαγιά μου, ας το πω έτσι… Με έπαιρνε μαζί της βόλτες, μου μάθαινε γερμανικά, μαγείρευε, έτρωγα κάθε μεσημέρι μαζί της, με βοηθούσε στο σχολείο και όλα αυτά βοήθησαν βέβαια στο να ενσωματωθώ πάρα πολύ γρήγορα. Ήταν ένας άνθρωπος που διέφερε από τους άλλους. Σίγουρα είχε πιέσεις από τους γειτόνους της, υπήρχε και κριτική, γιατί η Εμιλία νοικιάζει το σπίτι της σε ξένους, αλλά παρόλα αυτά, αυτή έλεγε ότι, όχι δε με ενδιαφέρει… Είχε πει ότι αρχή μου είναι να δεχθώ τον ξένο, πολύ απλά»

.
Άννα Κοκτσίδου – μετανάστρια 2ης γενιάς

«Είχαμε έναν Έλληνα κηπουρό και είχε οικογένεια, η οποία ερχόταν συχνά να μας επισκεφτεί. Είχε μια κόρη, τη Μαρία, με την οποία έπαιζα στον κήπο. Μετά έρχονταν το Πάσχα και όχι μόνο το Πάσχα, γιορτάζαμε και τα Χριστούγεννα από κοινού».
Gabrielle Scheidt – κόρη εργοστασιάρχη που απασχολούσε Έλληνες εργάτες

«Εγώ δεν ήμουν και μαυρομάλλης… είμαι ξανθός. Οπότε δεν έδινα στόχο του ξένου εργάτη. Μιλούσα γερμανικά, η συμπεριφορά μου ήταν προσαρμοσμένη στη δική τους, οπότε δεν είχα ποτέ πρόβλημα. Δεν συνάντησα εγώ ρατσισμό».
Σάββας Σεμερτζίδης – μετανάστευσε στη Γερμανία για να σπουδάσει

«Οι Γερμανοί μας φερθήκαν άψογα. Όχι μόνο σε εμάς. Σε όλους τους ξένους. Αλλά δεν είναι ένας λαός που τόσο εύκολα να κάνει παρέα με τον ξένο. Έτσι έχουνε τη δική τους κουλτούρα… Είναι πιο κλειστοί αλλά αυτό δε θα πει ότι δεν είναι καλοί άνθρωποι».
Μιχάλης Χατζηκυριακίδης – μετανάστης 1ης γενιάς

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο τρόπος με τον οποίο οι Έλληνες που ήταν κάποτε οι μετανάστες σχολιάζουν τη μετανάστευση όχι από την Ελλάδα προς το εξωτερικό, αλλά από το εξωτερικό προς την Ελλάδα αυτή τη φορά.

«Η φοβία, κατά τη γνώμη μου, παράγεται μέσα από τις δυσκολίες, που έχει ο ελληνικός λαός. Γιατί; Γιατί εγώ δεν έχω δουλειά σαν Έλληνας στην Ελλάδα και ο ξένος που έχει έρθει, όπως μας βλέπανε φυσικά και οι Γερμανοί εδώ πέρα εμάς, κι ο ξένος που έχει έρθει έχει δουλειά, εκεί κάπως έτσι δημιουργείται αυτή η φοβία».

Νίκος Χανιάς, μετανάστης 1ης γενιάς

«Εγώ πιστεύω ότι εμείς τους αντιμετωπίζουμε χειρότερα τους μετανάστες. Χειρότερα. Και θέλουμε να τους εκμεταλλευτούμε και καμιά φορά. Λοιπόν, όταν τον αλλοδαπό εδώ που τον βάζεις στη χειρότερη δουλειά και δεν είναι και καν ασφαλισμένος, πληρώνει μια αγροτική ασφάλεια εδώ σε κάποιον που έχει μερικά χωράφια για να πάρει την παραμονή του να ζήσει, τι κάνεις; Και τον κυνηγάνε και τον βρίζουνε και από πάνω. Αυτά τα βλέπω ακόμη και σήμερα στη μικρή κοινωνία στο χωριό μας. Αλλά αναρωτιέται κανείς όμως: αυτός ήρθε να βγάλει το ψωμί του εδώ πέρα. Τις δουλειές που παίρνει και κάνει μπορούσε να τις κάνει και ένας Έλληνας. Γιατί όμως δεν τις κάνει; Εγώ νομίζω εδώ οι ξένοι μετανάστες είναι σε μειονεκτικότεροι θέση από ότι ήμασταν εμείς στη Γερμανία».

Παντελής Βατάλης – μετανάστης 1ης γενιάς

«Εμείς τότες τουλάχιστον, η γενιά η δική μου και η μετέπειτα που πήγαμε, πηγαίναμε νόμιμα, με συμβάσεις, είχαμε χώρο που θα πάμε, που θα κοιμηθούμε, που θα δουλέψουμε. Εδώ είναι εντελώς διαφορετικά».

Μιχάλης Χατζηκυριακίδης, μετανάστης 1ης γενιάς

«Εμείς μόλις πήγαμε στη Γερμανία βρήκαμε σπίτια, βρήκαμε δουλειά… Αυτοί οι καημένοι εδώ ήρθανε ούτε σπίτια, ούτε δουλειά… Πώς ήμασταν εμείς όπως αυτοί; Όχι. Εμείς περνούσαμε καλά, δουλεύαμε και είχαμε λεφτά. Στέλναμε και στα παιδιά μας και εμείς τρώγαμε και χτίζαμε. Αυτοί οι καημένοι τι κάνουν; Τίποτα. Στους δρόμους. Τους λυπάμαι, γιατί κρίμα είναι. Ψυχή έχουν».

Σωτηρία Αθανασιάδου – μετανάστρια 1ης γενιάς

«Πήρα για 2-3 μέρες να καθαρίσουν το οικόπεδο μου δύο Αλβανούς, τους οποίους εγώ τους ήξερα και ρώτησα τους συγχωριανούς μου πόσα παίρνει ο Έλληνας την ημέρα -ήταν 4.000-5.000 δρχ τότε αν θυμάμαι καλά – λέω όσα παίρνετε εσείς θα πάρουν και αυτοί. Και μου λένε ‘θα μας χαλάσεις την πιάτσα. Να δώσεις λιγότερα’. Λέω, ‘δεν ντρεπόσαστε; Όλοι από εσάς έχετε κάνει εργάτες στη Γερμανία και κάνατε παράπονα ότι οι Γερμανοί σας φερόντουσαν άσχημα και συμπεριφέρεστε σε αυτούς τους ανθρώπους, οι οποίοι είναι εδώ γιατί πεινάνε με αυτόν τον τρόπο;’ Εγώ αυτό το λέω ρατσισμό. Στην Ελλάδα έχουμε και αυτή την υπεροψία σαν Έλληνες, αν δεν είναι κάποιος Ευρωπαίος τον θεωρούμε σαν υπανάπτυκτο, δεν τους θεωρούμε ανθρώπους πρώτης κατηγορίας».

Σάββας Σεμερτζίδης – μετανάστευσε στη Γερμανία για να σπουδάσει

«Θα το ευχόμουν για την ελληνική κοινωνία, να σταματήσει πλέον αυτή η αντίληψη ότι για όλα τα δεινά φταίει ο ξένος και ότι όλοι εμείς είμαστε τα καλά παιδιά. Και εμείς έχουμε καλούς και κακούς και από τους άλλους υπάρχουν καλοί και κακοί, όλοι έχουμε δικαίωμα στη ζωή επαναλαμβάνω και θα πρέπει με κάποια νηφαλιότητα να αντιμετωπίζουμε αυτά τα ζητήματα κι όχι έτσι απολίτικα και αβασάνιστα να δώσουμε χαρακτηρισμούς που μόνο τον άνθρωπο πληγώνουν και δημιουργούν εχθρότητες που δεν είναι ανάγκη να της έχουμε».

Θεόδωρος Γαβράς – μετανάστης 1ης γενιάς

«Πλέον, η Γερμανία αντιλαμβάνεται τη μετανάστευση σαν ένα κομμάτι της δικής της ιστορίας. Το θέμα της μετανάστευσης είναι κάτι που το έχουν ζήσει όλοι οι Έλληνες. Ο καθένας έχουν ένα θείο είτε στη Γερμανία αν είναι από τη Βόρειο Ελλάδα, είτε στην Αμερική, αν είναι από την Πελοπόννησο. Αυτή τη στιγμή παρατηρείται ότι δεν υπάρχει η θέληση για ενσωμάτωση των μεταναστών στην Ελλάδα. Δεν μπορώ να πω ότι ένα παιδί το οποίο έχει γεννηθεί και έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα, έχει επισκεφθεί το ελληνικό σχολείο, συνήθως μιλά πολύ καλύτερα ελληνικά από ότι ρώσικα ή αλβανικά ή μια άλλη γλώσσα της Αφρικής, ότι αυτό το παιδί δεν είναι κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας».

Άννα Κοκτσίδου – μετανάστρια 1ης γενιάς

«Η Ελλάδα δεν έχει τόσο τη μεγάλη εμπειρία, όσο έχει η Γερμανία. Δεν έχει τα πενήντα, εξήντα χρόνια εμπειρίας στη μετανάστευση. Οπότε είναι κάτι καινούριο στην Ελλάδα και το γνωρίζουμε, όπου υπάρχει μετανάστευση, υπάρχει και ρατσισμός. Βλέπω ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται κατά κάποιο τρόπο, αυτό που ζήσαμε εδώ στη Γερμανία, τώρα το ζουν άλλοι στην Ελλάδα και ίσως αυτό που με πληγώνει καμιά φορά είναι ότι παλιοί μου φίλοι, δηλαδή και εκείνοι gastarbeiter που ζούνε τώρα στην Ελλάδα, λένε τα ίδια για τους μετανάστες, ό, τι λένε οι Γερμανοί σε εμάς, και ίσως ζήσανε και οι ίδιοι τους τότε τη δεκαετία του ’60. Αυτό ίσως δεν μπορώ να το καταλάβω».

Γιάννης Βατάλης – μετανάστης 2ης γενιάς

«Βλέπουμε ακόμη και σήμερα ότι το θέμα της μετανάστευσης και της κοινωνικής ένταξης είναι ένα σημαντικό θέμα που αφορά τη Γερμανία και βλέπουμε ότι πλέον σήμερα το έχει αντιληφτεί η πολιτική και ανήκει το θέμα της κοινωνικής ένταξης στις πρώτες αρμοδιότητες. Όσο αναφορά την αντιμετώπιση των αλλοδαπών στην Ελλάδα, νομίζω ότι λείπει η κοινωνική ευαισθητοποίηση, τους μετανάστες, τους αλλοδαπούς δεν τους δέχονται σαν άτομα πρώτης , τους αλλοδαπούς νομίζω ότι τους αντιμετωπίζουν οι Έλληνες σαν άτομα δεύτερης κατηγορίας, όπως θα λέγαμε στα πρώτα χρόνια αντιμετωπίζανε οι Γερμανοί εδώ τους γκαστατμπάιτερ και νομίζω ότι σήμερα θα πρέπει οι Έλληνες, η Ελλάδα, αλλά και όλες οι χώρες, να αναπτύσσουν μια κοινωνική ευαισθησία για πολίτες άλλων πολιτισμιών, πολιτισμών και για πολίτες άλλων θρησκειών. Μπορούμε να πούμε ότι, στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης, δε θα υπάρξει πλέον η Ελλάδα μόνο για τους Έλληνες ή η Γερμανία μόνο για τους Γερμανούς, αλλά πρέπει να αναπτύξουμε μια νοοτροπία, να είμαστε πολίτες αυτού του κόσμου και έχουμε την ωραία ελληνική λέξη «κοσμοπολίτης», προέρχεται από την Ελλάδα αυτή η λέξη»,
Ιωάννα Ζαχαράκη – μετανάστρια 2ης γενιάς

«Νομίζω ότι θα πρέπει κάποτε να θυμηθούμε εμείς οι Έλληνες , ότι ήμασταν μετανάστες και δη όχι μόνο στη Γερμανία, όχι μόνο από τη δεκαετία του 60’, αλλά οργώσαμε τον κόσμο από την αρχή του αιώνα, του περασμένου, αν όχι νωρίτερα. Και να βιαστούμε να φτιάξουμε νόμους και οργανισμούς και καταστάσεις που να γίνεται βιώσιμη μια κοινωνία με ξένους, που να μην αισθάνονται τόσο ξένοι στη χώρα μας, όσο αισθανθήκαμε εμείς στη Γερμανία, στην αρχή, ξένοι».

Δανάη Κουλμάση – Δημοσιογράφος, μετανάστευσε στη Γερμανία για να σπουδάσει

Οι συνεντεύξεις έγιναν στην Ελλάδα και τη Γερμανία, στο πλαίσιο της μεγάλης έρευνας του «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα» για την ελληνική μετανάστευση.

Δείτε τα ντοκιμαντέρ του «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα»:

Γκάσταρμπάιτερ: «400.000 τεμάχια»

Γκάσταρμπάιτερ: «Ανάμεσα σε δύο πατρίδες»

 

Πηγη:http://ecoleft.wordpress.com/2011/09/09/%CE%B3%CE%BA%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%81%CE%BC%CF%80%CE%AC%CE%B9%CF%84%CE%B5%CF%81-%CE%BF%CE%B9-%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B5/

λέξεις κλειδιά: